Ga naar de inhoud 
Nu is dat niet meteen de slogan van Ingrid Del Ferro van het Del Ferro Instituut en expert op het gebied van ademen. Zij is in de breedste zin van het woord bij haar cliënten vooral op zoek naar die ontspanning.
Ademnood, kortademigheid, luchthonger, luchttekort en benauwdheid zijn benamingen voor mensen die om wat voor reden ook worden geconfronteerd met spanning van de ademhalingsspier, het middenrif. Ook topsporters kunnen last krijgen van een hoge of disfunctionele ademhaling, zeker als de spanning stijgt. Dat gaat vaak ten koste van de energie en uiteindelijk van de geleverde prestatie. Del Ferro kan een helpende hand bieden.
Rolstoeltennisvedette Diede de Groot (‘De ademtraining heeft mij geholpen beter te focussen en dat leidt tot meer rust’) en Arianne Hartono (‘Ik weet nu wat mijn doelen zijn en laat me niet meer afleiden, of ik nu voor of achter sta’) hebben al veel baat gehad bij de ademtraining van Del Ferro in Amsterdam.
TENNiS Magazine reisde af naar Ingrid Del Ferro en constateerde dat de ademspecialiste niet alleen werkt voor de KNLTB maar ook voetballers, atleten, triatleten, zwemmers en wielrenners bijstaat.
Ademen is iets vanzelfsprekends, ook voor topsporters. Is er voldoende aandacht voor toptennissers met ademhalingsproblemen?
‘In Nederland is daar best wel veel aandacht voor. Een jaar of twintig geleden kwam Michiel Schapers al bij mij met de vraag of ik een aantal spelers kon wijzen op het nut en het voordeel van goed ademen. Een goede ademhaling helpt een speler in de wedstrijd, maar ook in de trainingen. Hij of zij herstelt sneller na een inspanning en dat werkt natuurlijk ook mentaal door.
Schapers vroeg zich af hoe je aan een speler kunt zien dat hij disfunctioneel ademt. Ik heb toen een workshop gegeven voor alle districtstrainers en aangegeven wat een natuurlijke en efficiënte manier van ademen is en wat er gebeurt bij een inefficiënte ademhaling.
Schapers heeft zich destijds hard gemaakt binnen de tennisbond om de Del Ferro ademtechniek onderdeel te maken van de opleiding. Zelf heeft hij er naar eigen zeggen tot op de dag van vandaag baat bij. Ten opzichte van de meeste andere landen zijn de tennissers in Nederland op dit gebied een stuk verder.’
In die jaren heb je toptennissers als Robin Haase en Igor Sijsling bijgestaan. Nu ben je sinds enkele jaren opnieuw verbonden aan de KNLTB. Was er in die tussenliggende periode geen behoefte aan advies?
‘Dat was er zeker, maar dat ging in die tussenliggende jaren vaak op persoonlijke titel. Een jaar of vier geleden ben ik structureel begonnen met de rolstoeltennissers. Het is heel fijn werken met mensen die het maximale eruit willen halen en dat is topsporters eigen. Ook ademtraining kan bijdragen aan optimalisatie van de prestatie. Daarnaast geef ik ademtraining aan de diverse jeugdselecties van de KNLTB.’
Wordt ademhalen in het totaalplaatje voor de toptennisser vaak onderschat?
‘Over het algemeen wel. Het is natuurlijk een eerste levensbehoefte. Je staat 1-0 voor als je weet hoe je efficiënt moet ademen.’
Hoe herken je bij iemand dat hij worstelt met zijn ademhaling?
‘Ik neem snel fysieke ademproblemen waar. Dan ademt iemand bijvoorbeeld heel hoog. Dat is borst- of stressademhaling en dat vergt heel veel energie van een speler. Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat de belasting van één minuut borstademhaling gelijk staat aan een gewicht van zestig kilo boven je hoofd tillen.
Als je beter ademt heb je dus veel meer kracht over om in de werkelijke strijd te gooien. Ik kan het ook zien aan de herstelduur van een speler na een lange rally. Soms staan ze echt even op adem te komen. Als jij op efficiënte wijze ademt, gebeurt dat veel minder.
Niets wordt aan het toeval overgelaten in de topsport, goed eten, drinken, slapen, materiaal en jezelf soigneren. Maar ademen is essentieel en voor veel spelers is daar nog een wereld te winnen.’
Is het aangeboren of kun je het ook krijgen op latere leeftijd?
‘Het is niet aangeboren. Opmerkelijk is dat mensen die niet goed ademen, dat alleen overdag doen als ze wakker zijn. Als ze slapen ademen ze prima. Dat laatste is ook min of meer de basis van de ademtraining die wij geven. Wij leren een bepaalde ontspanning te creëren en tegelijkertijd extra energie en kracht te genereren.
Het verbaast mij hoeveel toptennissers niet precies weten hoe ze moeten ademen. Het gekreun dat met uitademen gepaard gaat hoeft eigenlijk niet, maar als je het zo hebt ontwikkeld is het prima. Het kan in die zin geen kwaad dat kreunen normaal gesproken wijst op een efficiënte uitademing. Maar als je verkeerd kreunt kun je je ademhaling vastzetten en dat geeft een averechts effect.’
Een bekend voorbeeld van een topper die last kreeg met zijn ademhaling is Botic van de Zandschulp (finale München 2022). Had dat voorkomen kunnen worden?
‘Die kans is niet denkbeeldig, tenzij het om een medisch probleem gaat. Een ademtraining alleen kan zoiets niet voorkomen, maar wel in combinatie met onze unieke mentale training. Daardoor leer je uit je gedachtenwereld van paniek, stress en zenuwen te stappen waardoor het prestatieniveau enorm kan stijgen. Er zit vaak een onderliggend probleem onder inefficiënt ademen, zoals faalangst, paniek of spanning.
Een efficiënte ademhaling geeft, zoals gezegd, rust en ontspanning. Juist op de spannendste momenten creëer je via ademtechniek een betere focus, soms zelfs een vorm van onverstoorbaarheid. Dat is voor iedereen prettig, maar voor een topsporter helemaal.’
Ademproblemen hebben vaak te maken met spanning, stress. In hoeverre speelt bij een topsporter vermoeidheid ook een rol en is er ook iets aan te doen?
‘Sowieso is slaap heel belangrijk. Deze ademtechniek zorgt ervoor dat je eerder in slaap valt en dieper slaapt. Daardoor begin je minder vermoeid aan een wedstrijd of een training. Als spelers tijdens trainingen worden gemonitord kunnen de coaches zien dat wanneer de ademtechniek wordt toegepast, de hartslag daalt. Dat is prettig, want dan kun je het langer volhouden.
Wij trainen de cliënt zo dat hij de middenrifspier adequater gebruikt wat een positief effect heeft op de hartslag. De nadruk ligt daarbij op het langer uitademen en de pauze daarna, waardoor het lichaam zich ontspant. Een ander voordeel van een efficiënte ademtechniek is dat verzuring minder snel optreedt en het herstel sneller gaat.
Is goed ademen een kwestie van een balans vinden tussen inspanning en ontspanning, net als bij de totale prestatie?
‘Om op topniveau een prestatie neer te zetten heb je ook behoefte aan adrenaline. Daardoor komt je lichaam in de alerte, gezond gespannen stand. Maar die adrenaline moet niet de overhand krijgen, want dan kan je gaan blokkeren. De ademtraining is erop gericht de adrenalinestoot in goede banen te leiden door efficiënt gebruik van de middenrifspier.’
Welke invloed hebben de omstandigheden, zoals het weer of de luchtkwaliteit, op het ademhalingsorgaan?
‘Ik ben van mening dat dat eerder te maken heeft met het mentale gedeelte. Het zijn de gedachten over bijvoorbeeld de hitte, de harde wind, smog of neerslag die de speler bezighouden dan dat fysiek de ademhaling extra wordt belast. Het een kan natuurlijk niet los gezien worden van het ander. Elke gemoedstoestand wordt doorgegeven aan de zenuw die verbonden is met de middenrifspier. Denk aan een schrikreactie waarbij je meteen je adem inhoudt.
Wij nemen de stress niet weg van het feit dat je zometeen in 35 graden een wedstrijd moet spelen op de Australian Open. Wij zorgen ervoor dat door juist te ademen het stressniveau omlaag gaat. De situatie kun je niet veranderen, de gemoedstoestand wel.’
Wat is de ‘winst’ voor een toptennisser als hij leert optimaal zijn adem te gebruiken?
‘Enorm. Alleen het feit dat je door efficiënt ademen meer energie hebt, geeft een mentale boost. Beter herstel na een inspanning, minder vermoeidheid, meer rust en meer energie zijn de winstpunten. Als tennisser moet je het zelf oplossen op de baan. Goed ademen helpt je op alle vlakken.’
Sommige toernooien worden op hoogte gespeeld waardoor je minder zuurstof kunt opnemen. Is daar ook een ademmodus voor te vinden?
‘Het vergt gewenning als je op hoogte bent en dat geldt ook voor het ademen. Maar het gaat er niet om dat je ademt, want dat doe je toch wel, maar om de manier waarop. De ademtechniek werkt ook in het geval je op hoogte speelt of traint. Op hoogte heb je meer zuurstof nodig. Als je extra inzet op efficiënt inademen dan pak je als het ware dubbele winst.’
Maakt het uit qua ademen welke sport je beoefent en geef jij een zwemmer of een atleet een ander advies en training dan bijvoorbeeld een tennisser?
‘De basis is hetzelfde maar elke sport brengt specifieke bewegingen en timing met zich mee. Daar pas ik de ademtechniek op aan. Een zwemmer heeft specifieke momenten dat hij inademt. Bij een goede ademtechniek kan hij dan bijvoorbeeld meer slagen doen voordat hij weer moet inademen. Daardoor krijgt hij meer rust in zijn slag dan wanneer hij om de slag moet ademhalen.
Bij een tennisser die serveert is de training uiteraard heel anders en bij een wielrenner die uren op de fiets zit ook. Maar in principe helpt goed ademen in iedere situatie, topsport of niet. Er zijn wel zestig tot tachtig aandoeningen die gerelateerd zijn aan een slechte ademtechniek. Mensen staan er versteld van hoeveel opluchting een goede ademtechniek letterlijk en figuurlijk kan geven.’
